HEN PHẾ QUẢN

Hen phế quản là gì!

Hen phế quản (HPQ) là bệnh viêm mạn tính niêm mạc phế quản làm tăng phản ứng của phế quản thường xuyên với nhiều tác nhân kích thích, dẫn đến co thắt lan toả cơ trơn phế quản. Sự co thắt phế quản không cố định, thường có thể hồi phục tự nhiên hoặc sau khi dùng thuốc giãn phế quản. Triệu chứng điển hình của hen phế quản là thở khò khè, khó thở, nặng ngực và ho. Bệnh biến đổi theo mùa, nặng khi tiếp xúc yếu tố nguy cơ hoặc thay đổi thời tiết.

Các tác nhân khởi phát cơn hen phế quản:

Các tác nhân dị ứng: là nguyên nhân thường gặp nhất.

Dị nguyên đường hô hấp: thường là bụi nhà, phấn hoa, nấm mốc, lông động vật, khói thuốc lá, những chất trong công nghiệp như: bụi kim loại, khói xăng dầu, hơi sơn…
Dị nguyên thực phẩm: tùy từng cơ địa có thể là các loại hải sản (tôm, cua, cá, sò…), thịt gà…
Thuốc: một số loại thuốc cũng có thể là yếu tố khởi phát cơn hen như aspirin, penicillin…
Tác nhân nhiễm khuẩn: các bệnh lý nhiễm khuẩn đường hô hấp trên như: viêm mũi, viêm xoang, viêm họng, viêm amiđan… ở bệnh nhân có cơ địa dị ứng.

Tác nhân không dị ứng:

Di truyền: Trong gia đình có người bị hen phế quản.

Đường phố ô nhiễm tại Hà Nội

Triệu chứng thường gặp của hen phế quản:

Những dấu hiệu người bệnh có thể tự nhận biết

– Khó thở, khò khè, thở rít, đặc biệt thì thở ra. Cơn khó thở tiến triển tăng lên rồi giảm dần và kết thúc với ho và khạc đờm. Đờm thường trong, quánh, dính.

– Có triệu chứng nặng ngực và ho

– Thời điểm xuất hiện cơn khó thở: về đêm, theo mùa, sau một số kích thích (cảm cúm, gắng sức, thay đổi thời tiết, khói bụi);

– Các triệu chứng thường khởi phát khi gắng sức, cười lớn, tiếp xúc các dị nguyên hay không khí lạnh. Các triệu chứng thường xảy ra hoặc trở nên xấu đi khi nhiễm vi rút.

– Tiền sử bản thân: viêm mũi dị ứng, viêm kết mạc dị ứng, dị ứng thuốc, thức ăn.

– Tiền sử gia đình có người mắc hen phế quản và/ hoặc các bệnh dị ứng.

Nếu bạn được thăm khám tại các cơ sở y tế sẽ có kết quả như sau:

Ngoài các triệu chứng lâm sàng, bạn sẽ được làm một số chẩn đoán cận lâm sàng:

– Chức năng thông khí phổi giảm khi sử dụng các biện pháp đo chức năng thông khí phổi

– Chẩn đoán hình ảnh: X-Quang ngực hay CT Scan có thể cho những hình ảnh bất thường trong bệnh hen phế quản.

– Một số xét nghiệm khác: Xét nghiệm Methacholin, xét nghiệm NO, xét nghiệm bạch cầu ưa acid trong đàm…có thể được chỉ định tùy bệnh nhân.

Hen phế quản cần phân biệt với những bệnh nào

– Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính:

Người bệnh có tiền sử viêm phế quản mãn với các biểu hiện ho khạc đờm kéo dài, khó thở liên tục, có thể kết hợp tiền sử hút thuốc lâu năm.

– Suy tim: suy tim trái do tăng huyết áp, hẹp van hai lá. Tiền sử người bệnh có mắc bệnh tim mạch từ trước.

– Bất thường hoặc tắc đường hô hấp do nhuyễn sụn phế quản, u thanh – khí – phế quản, hẹp khí phế quản do chèn ép, dị vật đường thở…Người bệnh có biểu hiện khó thở kèm thở rít liên tục, không đáp ứng với thuốc giãn phế quản.

– Trào ngược dạ dày thực quản với ho, khó thở hay xuất hiện khi nằm, cúi người về phía trước. Soi dạ dày thực quản giúp xác định chẩn đoán.

– Rò thực quản – khí quản: ho, khó thở hay xuất hiện, tăng lên khi ăn uống. Cần thăm khám để được chẩn đoán

– Giãn phế quản: thường có ho khạc đờm từ nhiều năm với những đợt đờm nhày mủ. Các triệu chứng thường liên tục chứ không liên quan quá nhiều đến sự tác động của các yếu tố nguy cơ

Đối tượng nguy cơ bệnh Hen phế quản

Những người có cơ địa dị ứng hay tiền sử gia đình có người mắc hen phế quản.

Đối với những bệnh nhân đã được chẩn đoán hen phế quản, khi tiếp xúc với các tác nhân kích thích có thể dẫn đến việc khởi phát cơn hen cấp.

Phòng ngừa bệnh Hen phế quản

Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân dị ứng như bụi nhà, lông động vật, phấn hoa…. Vệ sinh nhà cửa sạch sẽ.
Bệnh nhân dị ứng với loại thực phẩm nào thì cần tránh ăn uống loại thực phẩm đó.
Phòng tránh nhiễm khuẩn đường hô hấp.
Tránh lo âu, căng thẳng quá mức.
Tăng cường luyện tập những bài tập phù hợp như đi bộ, yoga… để tăng cường chức năng hệ hô hấp cũng như thể trạng toàn thân.

Các biện pháp điều trị bệnh Hen phế quản

Bệnh hen phế quản khó có thể khỏi hoàn toàn; tuy nhiên, nếu bệnh nhân tuân thủ điều trị thì hen có thể được kiểm soát. Việc phối hợp giữa biện pháp dùng thuốc và không dùng thuốc là cần thiết để có thể ngăn chặn được những cơn hen phế quản cấp.

Nội khoa:

Sử dụng thuốc tây y: bạn cần tuân thủ tuyệt đối theo chỉ dẫn của bác sỹ

Thuốc kiểm soát hen phế quản dài hạn: Coticosteroid dạng hít, thuốc kích thích beta tác dụng kéo dài, thuốc đường hít kết hợp, Leukotrien, Theophylin… Đây là biện pháp chính giúp kiểm soát bệnh hen hàng ngày và hạn chế xuất hiện cơn hen cấp.
Thuốc cắt cơn tác dụng nhanh: có thể sử dụng thuốc kích thích beta tác dụng ngắn, Coticosteroid đường uống/tiêm tĩnh mạch hoặc Ipratropium… để cải thiện các triệu chứng của cơn hen phế quản cấp ngay lập tức.
Điều trị dị ứng có thể được đặt ra ở bệnh nhân hen phế quản dị ứng.
Thông khí nhân tạo trong đợt cấp của hen phế quản với bệnh nhân có suy hô hấp

Sử dụng thực phẩm chức năng từ thảo dược:

Hiện nay có môt số sản phẩm thực phẩm chức năng từ thảo dược với thành phần là các vị dược liệu có cơ chế tác dụng tương tự như tây y nhưng hạn chế rất nhiều các tác dụng phụ khi sử dụng.

Cơ chế tác dụng chính của nhóm sản phẩm này tùy từng sản phẩm cũng có tác dụng như giãn phế quản, giảm tiết đờm dãi, chống dị ứng giúp giảm hiệu quả các triệu chứng của bệnh hen.

Một số sản phẩm có thành phần bổ phổi giúp hồi phục chức năng phổi kết hợp với thành phần chống căn nguyên dị ứng từ gốc giúp ngăn chặn các cơn hen cấp tính trên nền bệnh hen phế quản mãn.

Người bệnh có thể sử dụng đồng thời các sản phẩm này cùng với phác đồ điều trị tây y giúp giảm thời gian dùng thuốc tây, giảm chủng loại hoặc giảm liều thuốc tây cần dùng. Quan trọng nhất là với tính an toàn của thảo dược người bệnh có thể dùng nhóm thực phẩm chức năng này để dự phòng cơn hen trước khi có những yếu tố nguy cơ như thay đổi thời tiết…

Hình AZKA Phổi

Lối sống

Luyện tập đều đặn, vừa phải. Có thể tập yoga, khí công, đi bộ…
Ăn uống hợp lý, bổ sung các vitamin qua trái cây và rau xanh.
Tuyệt đối tránh tiếp xúc với các dị nguyên gây hen đã biết. Phòng tránh các yếu tố nguy có gây khởi phát cơn hen như khói bụi, ô nhiễm, vệ sinh nhà cửa… Với người hen do dị ứng thời tiết, tốt nhất là lựa chọn vùng có điều kiện khí hậu phù hợp với mình sẽ hạn chế bệnh hen rất tốt.

Sự lựa chọn phương pháp điều trị cụ thể tùy thuộc vào tuổi, triệu chứng, yếu tố khởi phát và các yếu tố kiểm soát bệnh. Bệnh nhân cần thăm khám định kỳ để được bác sĩ đánh giá mức độ bệnh, từ đó có những điều chỉnh phù hợp về kế hoạch điều trị trong thời gian tiếp theo.