Dược liệu – Ké đầu ngựa
Theo Y học cổ truyền, ké đầu ngựa hay còn được gọi là thương nhĩ tử, một thảo dược có vị cay đắng, tính ấm, hơi có độc, đi vào kinh phế. Vậy “ké đầu ngựa có tác dụng trị bệnh gì”, tham khảo bài viết sau sẽ giúp bạn đọc giải đáp thắc mắc.
1. Tổng quan về cây ké đầu ngựa
Cây ké đầu ngựa là cây mọc hoang khắp mọi miền nước ta, thường xuất hiện ở các bãi đất hoang, bờ đường hay bờ ruộng. Theo tiếng cú người Tày, ké đầu ngựa còn được gọi là xương nhĩ, phắc ma, mac nháng. Tên khoa học là xanthium strumarium L. (tên đồng nghĩa Xanthium japonicum Widder) thuộc họ Cúc (Asteraceae).
Thành phần hóa học bao gồm Alcaloid, saponin, chất béo, iod. Ké đầu ngựa có nhiều loại khác nhau như ké đầu ngựa, ké hoa vàng, ké hoa đào, ké đồng tiền.
Bộ phận thường dùng là toàn bộ phận phơi khô. Rễ và lá có thể phơi khô, giã đắp lên mụn nhọt cho chóng khỏi và chữa bệnh đau răng
Ké đầu ngựa có tính vị, quy kinh, ngọt nhạt, hơi đắng đắng, tính ấm, hơi có độc, đi vào phế kinh.
Theo sách thuốc Đông y cổ, ké đầu ngựa được xếp vào nhóm thuốc “Tân ôn giải biểu” – nghĩa là loại thuốc này ấm, có tác dụng giải cảm và chữa trị một số bệnh do ngoại tà xâm phạm vào phần “biểu” hay mặt ngoài của cơ thể. Liều lượng thường dùng của ké đầu ngựa là 10 – 16g một ngày, dạng thuốc sắc hay thuốc cao.
Tuy nhiên, ké đầu ngựa không nên dùng khi nhức đầu do huyết hư hay dược liệu đã mọc mầm.
Dược liệu ké đầu ngựa
2. Ké đầu ngựa có tác dụng trị bệnh gì?
2.1. Tác dụng của ké đầu ngựa giúp kháng viêm
Theo một số nghiên cứu đã chỉ ra trong hạt ké đầu ngựa có chứa thành phần hoạt chất sitosterol-D-glucoside. Đây là thành phần có tác dụng giúp ức chế quá trình hình thành viêm và loại bỏ các vi khuẩn gây viêm.
Ngoài tác dụng kháng viêm, các nhà khoa học còn phát hiện ra chiết xuất từ hạt ké đầu ngựa còn có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn. Hầu hết các loại vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể qua miệng vết thương hở.
2.2. Tác dụng của ké đầu ngựa giúp giảm căng thẳng
Giúp giảm căng thẳng là câu trả lời cho thắc mắc “cây ké đầu ngựa có tác dụng gì”. Theo các tài liệu nghiên cứu của các nhà khoa học, trong thành phần của ké đầu ngựa có chứa hoạt chất xanthumin. Đây là hoạt chất có tác dụng ức chế hệ thần kinh trung ương, giúp giảm căng thẳng, mệt mỏi và mang lại cho cơ thể một cảm giác nhẹ nhàng, thư thái.
2.3. Ké đầu ngựa có tác dụng ổn định đường huyết
Theo báo cáo của một số nghiên cứu mới đây, trong các chiết xuất của ké đầu ngựa có một số hoạt chất giúp ức chế sự hấp thụ đường. Nó còn có công dụng thúc đẩy cơ thể sản sinh một lượng lớn hoạt chất insulin
2.4. Ké đầu ngựa có tác dụng trị mụn nhọt, lở loét
Xanthium là thành phần đặc trưng trong thảo dược này và chỉ có duy nhất trong vị thuốc này. Xanthium với tác dụng chống viêm, kháng khuẩn mạnh mẽ, vì vậy làm lành các vết thương, vết loét, mụn nhọt nhanh chóng.
Quả và hạt phơi khô rồi tán nhỏ làm thành phần vụn cho thuốc mỡ dùng ngoài da trong một số bệnh da liễu như eczema, ngứa, vết sâu bọ cắn và ghẻ. Dầu ép từ quả của cây có thể chữa bệnh về herpes, bàng quang và bệnh viêm quầng do liên cầu.
Về cách làm thì người ta thường lấy quả khô, xay nhuyễn thành bột, đắp lên vết thương để mau lành. Ngày nay, do sự xuất hiện của nhiều loại thuốc trị mụn, nhiều người đã dần quên đi công dụng hữu hiệu này của nó.
2.5. Tác dụng của ké đầu ngựa chữa viêm xoang
Trong thành phần của trái ké đầu ngựa có chứa hoạt chất kháng sinh, chống virus, giúp bảo vệ các tế bào niêm mạc mũi và hạn chế bị tổn thương. Qua đó, giúp ngăn ngừa tình trạng ngạt mũi, chảy nước mũi, hắt hơi, cũng như các triệu chứng khác của bệnh viêm xoang.
Theo khảo sát của những người đang mắc viêm xoang đã thử uống nước sắc từ ké đầu ngựa. Sau 2 tháng, họ cho biết đã cảm thấy thoải mái và bớt cảm giác khó chịu hơn rất nhiều, các triệu chứng của viêm xoang gần như đã giảm hẳn.
2.6. Ké đầu ngựa dự phòng bệnh bướu cổ
Trong y học cổ của Trung Quốc, ké đầu ngựa là dược liệu quý được dùng phổ biến để làm thuốc uống chống bướu cổ ở những vùng có bệnh. Cây còn dùng làm thuốc ra mồ hôi, hạ nhiệt, trị thấp khớp, cảm lạnh và an thần.
2.7. Một số công dụng khác
Lá cây ké đầu ngựa có công dụng làm săn, lợi tiểu, dự phòng bệnh giang mai và dùng trong lao hạch, herpes. Rễ là một chất bổ đắng dùng trong điều trị một số loại ung thư và lao hạch. Cao rễ dùng tại chỗ để điều trị các vết loét, mụn nhọt và áp xe.
3. Lưu ý khi dùng ké đầu ngựa
- Khi sử dụng dược liệu ké đầu ngựa trong điều trị bệnh bạn nên tham khảo trước ý kiến từ các bác sĩ y học cổ truyền hay thầy thuốc đông y uy tín. Một số thuốc, thảo dược hay thực phẩm chức năng khác mà bạn đang dùng có thể gây ra những tương tác không mong muốn với dược liệu này.
- Phụ nữ mang thai và đang cho con bú không được dùng đến các bài thuốc có liên quan đến ké đầu ngựa.
- Tùy theo cơ địa của từng người mà bài thuốc phát huy tác dụng vì vậy khi sử dụng các bài thuốc trên bạn phải kiên trì.
- Khi dùng những bài thuốc trên bạn nên kiêng thịt lợn, thịt ngựa nguyên nhân là do với người mẫn cảm có thể bị nổi quầng trên da.
Tóm lại, ké đầu ngựa là loại thuốc có tác dụng giải cảm lạnh và chữa trị một số bệnh do ngoại tà xâm phạm vào phần “biểu” hay mặt ngoài của cơ thể. Tuy nhiên, ké đầu ngựa không nên dùng khi nhức đầu do huyết hư hay dược liệu đã mọc mầm.
